محله پونک

آنچه که امروزه تحت عنوان پونک شناخته می شود از شمال به خیابان آبشار ،ازجنوب به بزرگراه شهید همت ،از شرق به بزرگراه یادگار امام و رودخانه پونک و از غرب به بزرگراه اشرفی اصفهانی محدود می گردد.

دکتر منوچهر ستوده در کتاب خویش تحت عنوان جغرافیای تاریخی شمیران در باره گذشته پونک چنین آورده است:"اهالی می گفتند چون در اراضی این دهکده پونه زیاد می روید، از اینرو این آبادی را پونک خوانده اند.(پونکی،رضايي و معصومه پونكي ،مصاحبه شفاهی) هوای پونک نه گرمی تهران را دارد و نه خنکی فره زاد را و اراضی آن بیش از 60 متر از سطح تهران ارتفاع ندارد. فاصله آن از تهران دوازده کیلومتر و از فره زاد در حدود یک کیلومتر و نیم است. قدمت این ده را می توان از چنارهای امامزاده عین علی و زین علی حدس زد. گذشته از این درخت بیدی کهنسال در این آبادی است که معروف است قبل از آباد شدن این محل در اینجا بوده است

پونک به دو محل سرآسیاب و کوچه پائینک تقسیم می شود و گذر در حصار و گذر سر استخر از گذرهای این ده است. اراضی پونک از جنوب متصل به اراضی طرشت، از شمال به زمین های فره زاد از مغرب به زمین های باغ فیض و کن و حسن آباد و از مشرق به قلعه نازی آباد محدود می شود. از راههای مهم این دهکده راهی است که مستقیماً به تهران می رود. این راه از جنوب دهکده شروع می شود و پس از گذشتن از رشته تپه های جنوبی، رودخانه فره زاد را قطع می کند و به آسیاب طرشت به نام «کهک» می رسد. از آنجا مستقیماً به پشت بیمارستان پانصد تخت خوابی و سپس به جاده آسفالته تهران به کرج و به سه راه طرشت نزدیک دانشگاه جنگ می رسد. راه طرشت هم در همین مسیر است و سر دوراهی طرشت جاده به دست راست منحرف می شود و به دهکده طرشت وارد می شود. سوم راهی به فره زاد. چهارم راهی به مرادآباد. پنجم راهی به باغ فیض و حسن آباد. ششم راهی از جاده عمومی فره زاد به کن.تپه های جنوبی پونک را «تپه خز غلطان» (بکسرخاء) گویند. رودخانه ای که از طرف شرقی پونک می گذرد همان رودخانه فره زاد است که چون در ازای عمود رودخانه زیاد نیست، سرچشمه های زیادی ندارد. در بهار سیلابی است و در تابستان آب کمی دارد. باد شهریار بر آبادی پونک می وزد و گاهگاهی هم باد شمال دارد. زمینهای این آبادی شن زار است و رودخانه فره زاد هم در حدود پنجاه متر از سطح اراضی آن پایین تر افتاده است و آب آن به تمام اراضی پونک سوار نمی شود

هسته اوليه محله كنوني پونك همان روستاي پونك بوده است كه قدمت آن به بيش از هشتصد سال مي رسد.حد شمالي روستا امامزاده و حد جنوبي آن باغ فيض بود.

ساکنان محله پونک از همان ابتدای شکل گیری بیشتر خویشاوند بوده و بیشتر به کارهای کشاورزی و دامداری مشغول بودند. از لحاظ پسوند خانوادگی نیز اکثراً پونکی می باشند . ساکنان اولیه دارای دین اسلام و مذهب شیعه و زبان فارسی بودند

عده ای از ساکنان پونک از خراسان و عده ای دیگر از ارنگه به اینجا آمده اند. خوش نشینان این محل فقط ده نفر هستند و شغل ساکنان اینجا، کشاورزی و باغبانی و گله داری و عملگی است. زبان اهالی لهجه عادی شمیران است ولی به زبان مردم تهران نزدیکتر شده است

پونک در جنوب غربی فره زاد واقع است. از شمال به اراضی مرادآباد و فره زاد و از جنوب به باغ فیض و از مشرق به اراضی و رودخانه فره زاد و از مغرب به اراضی حصارکن و دهکده کن محدود می شود و تا تجریش 18 کیلومتر فاصله دارد. یک رشته قنات دارد و از آب رودخانه فره زاد استفاده می کند. باغهای انار و انجیر و گردو و ازگیل و گیلاس و آلبالو و توت و شاه توت این دهکده در دو طرف رودخانه فره زاد است. غله کاری کم دارد. جمعیت آن طبق سرشماری سال 1335 شمسی 181 نفر بوده که 99 تن مرد و 82 تن زن هستند. دارای تکیه و مسجد و امامزاده ای به نام «عین علی و زین علی» است که ورثه فرمانفرما که مالکان این ده هستند، برای این امامزاده بقعه و بارگاهی ساخته اند

پونک دارای سه در مسجد، یک در حمام، یک سنگ آسیاب، و یک در تکیه و یک در دکان است. دو. قلعه هم از قدیم بوده که اکنون در سال 1326 (ه.ش) خرابه های آن باقی است. مصالح ساختمان محل، سنگ و خشت و چوب و گل است(ستوده،1371،ص196). تقی فکری درباره گذشته پونک می نویسد:

پونک در جنوب غربی فره زاد واقع است. از شمال به اراضی مرادآباد و فره زاد و از جنوب به باغ فیض و از مشرق به اراضی و رودخانه فره زاد و از مغرب به اراضی حصارکن و دهکده کن محدود می شود و تا تجریش 18 کیلومتر فاصله دارد. یک رشته قنات دارد و از آب رودخانه فره زاد استفاده می کند. باغهای انار و انجیر و گردو و ازگیل و گیلاس و آلبالو و توت و شاه توت این دهکده در دو طرف رودخانه فره زاد است. غله کاری کم دارد. جمعیت آن طبق سرشماری سال 1335 شمسی 181 نفر بوده که 99 تن مرد و 82 تن زن هستند. دارای تکیه و مسجد و امامزاده ای به نام «عین علی و زین علی» است که ورثه فرمانفرما که مالکان این ده هستند، برای این امامزاده بقعه و بارگاهی ساخته اند

پونک دارای سه در مسجد، یک در حمام، یک سنگ آسیاب، و یک در تکیه و یک در دکان است. دو. قلعه هم از قدیم بوده که اکنون در سال 1326 (ه.ش) خرابه های آن باقی است. مصالح ساختمان محل، سنگ و خشت و چوب و گل است(ستوده،1371،ص196). تقی فکری درباره گذشته پونک می نویسد:

1-زمین سرخ. 2-زمین پای تپه. 3-زمین لب پال. 4- زمین در مسجد.

1-باغ خرابه ده. 2-باغ سبزی کار. 3-باغ هشت درختی. 4-باغ میانه که از تمام باغها قدیمی تر است. 5- باغ حیاط امامزاده. 6- باغ شوتخت (شو بر وزن کو).

پونک دارای دو رشته قنات است: 1-قنات بزرگ که پنج سنگ آب دارد. 2-قنات کوچک که یک سنگ آب دارد. آب هر دو قنات شیرین و سبک و گواراست ولی آب قنات بزرگ سبکتر است. طول رشته قنات بزرگ دو کیلومتر و طول رشته قنات کوچک سیصد متر است. گردش آب این دو قنات بیست و چهار ساعت در شبانه روز با گردش هشت است. قنات پونك هنوز وجود دارد.

سه استخر در اراضی این ده است به نام های: 1-استخر بزرگ. 2-استخر دره سنجک (بکسر سین و فتح جیم). 3-استخر باغ سلیمان. از سراسر زمین های کشت پونک سالیانه چهل خروار گندم و بیست خروار جو برداشت می شود. سردرختی های قابل ذکر دهکده: توت، شاه توت، سیب، گیلاس، آلبالو، زردآلو، به، ازگیل، زالزالک، انار، انجیل، گلابی، سیب و سماق است. صیفی این محل: خیار، کدو، بادمجان، انواع لوبیا، گوجه فرنگی، تره فرنگی، توت فرنگی است. از حبوبات: نخود، نخود سیاه، ماش، عدس، سنگینک است. از علفهای صحرائی: اسپرس و یونجه و از گیاهان وحشی گون است که اطراف این ده زیاد است و از آن کتیرا می گیرند. از درختان هیزمی محل: چنار، بید، زبان گنجشک، نارون، اشنک است